ریخت شناسی مقامات حمیدی بر اساس الگوی کلود برمون

مقامات حمیدی، یک اثر کلاسیک ارزشمند در ادب فارسی و نخسین اثر در مقامه نویسی، به شمار می¬رود که با الگوهای ساختارگرایانه و ریخت شناسانه قابل تحلیل و ارزیابی است. کلود برمون، ساختارگرای مطرح فرانسوی در نظریه¬پردازی¬های روایت¬شناسانه¬ی خود، به الگویی کاملاً انتزاعی دست یافت که دست¬مایه¬ی بسیاری از محققان و روایت¬شناسان در تحلیل ساختار روایت قرار گرفت. مطالعه¬ی بیست و سه مقامه¬ی حمیدالدین بلخی بر اساس الگوی برمون نشان می¬دهد که این اثر، مطلقاً اثری فرمالیستی و دارای قابلیت بررسی¬های ریخت¬شناسانه¬ی روایت است. در واقع ریخت¬شناسی، موجب شناخت بهتر و کامل¬تر و دقیق¬تر انواع روایت شده و موجبات شناخت دقیق¬تر و ارزیابی جامع¬تر آن را فراهم می¬کند. این پژوهش مشتمل بر پنج فصل است که در آن پس از تبیین مسأله و اهداف پژوهش، در فصل دو، به ارائه¬ی آرای ریخت¬شناسانه و روایت¬شناسانه¬ی فرمالیست¬ها و ساختارگرایان تا نظریات کلود برمون پرداخته شده است. سپس در فصل سه، شرح مبسوطی از معنای لغوی مقامه و زمینه¬های پیدایش آن در زبان عربی و ورود آن به فارسی در شرایط تکوین نثر فارسی متکلف و مصنوع قرن ششم و مقامه¬نویسان عرب و عجم صورت گرفته است. در فصل چهار مطابفت جزئیات نظریه¬ی برمون با مقامات حمیدی، مورد بحث و بررسی قرار گرفته و در پایان نتایج حاصله از این پژوهش ذکر گردیده که مبین مطابقت کامل این اثر با نظریات ریخت¬شناسانه بوده و نشان می¬دهد مقامات حمیدی، به عنوان یک اثر فرمال و ساختاری، سه مرحله¬ی مورد نظر برمون یعنی مراحل امکان، فرآیند و پیامد را دارا می¬باشد.